(CEO-Talk.vn) – Đại diện các nhà đầu tư đến từ Nhật đã đưa ra những đóng góp và sáng kiến cho hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam tại sự kiện Inno Vietnam–Japan Meetup 2025 hôm 18.9 ở TP.HCM. “Đặc biệt giai đoạn Series B vẫn đang là nút thắt lớn kìm hãm tốc độ phát triển của nhiều doanh nghiệp,” theo ông Shigeki Kanemoto – Trưởng đại diện Văn phòng TP.HCM của Daiwa Corporate Investment (DCI).
Thiếu vốn trung gian là rào cản lớn
Dù tiềm năng phát triển mạnh mẽ, hệ sinh thái doanh nghiệp Việt vẫn đối mặt với nghịch lý: “dư vốn giai đoạn đầu và thiếu vốn giai đoạn giữa”. Các quỹ nội địa và VC trong nước tập trung chủ yếu vào vòng hạt giống (seed) và series A, song giá trị tài sản quản lý hạn chế, khó có khả năng dẫn dắt các vòng series B trị giá hàng chục triệu đô-la Mỹ.
Khoảng trống vốn ở giai đoạn trung gian này là hệ quả, khi cần mở rộng quy mô, nhiều startup và doanh nghiệp tăng trưởng phải tìm đến các quỹ từ Singapore, Hàn Quốc hoặc Mỹ. Sự phụ thuộc vào vốn ngoại khiến tính chủ động của hệ sinh thái Việt Nam bị hạn chế, đồng thời tạo ra rủi ro “chảy máu cơ hội”, khi lợi ích dài hạn và tri thức quản trị dễ bị dịch chuyển ra ngoài.
Một thách thức khác nằm ở lối thoát cho nhà đầu tư. Năm 2024, Việt Nam chỉ ghi nhận một thương vụ IPO trị giá khoảng 37 triệu USD, trong khi Malaysia, Indonesia và Thái Lan chiếm tới 93% giá trị IPO toàn ASEAN. Hoạt động M&A trong nước cũng ở quy mô khiêm tốn. Điều này làm giảm sức hấp dẫn với các quỹ đầu tư quốc tế, vốn luôn cần một chiến lược thoái vốn rõ ràng.
Cùng với đó, quản trị và minh bạch vẫn là điểm yếu cố hữu. Nhiều doanh nghiệp tăng trưởng nhanh nhưng chưa kịp xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ, dẫn đến khó đáp ứng chuẩn mực quốc tế khi IPO hoặc M&A. Khung pháp lý phức tạp và thực thi chưa nhất quán càng làm gia tăng chi phí và rủi ro cho nhà đầu tư.
Ông Kanemoto nhận định: “Việt Nam có đầy đủ nền tảng để vươn lên, nhưng nếu không lấp được khoảng trống vốn trung gian, nhiều doanh nghiệp tiềm năng sẽ bị chững lại, mất cơ hội bứt phá.”
Kỳ vọng mở rộng không gian cho dòng vốn
Bất chấp những thách thức, Việt Nam vẫn là điểm đến hấp dẫn của vốn ngoại. Dữ liệu năm 2024 theo DCI, thị trường vốn tư nhân ghi nhận 2,3 tỉ USD qua 141 thương vụ, trong đó 74% là các giao dịch buyout và tăng trưởng (khoảng 1,7 tỉ USD).
Thị trường Việt Nam thời gian qua ghi nhận loạt thương vụ đáng chú ý, trải rộng nhiều lĩnh vực then chốt. Trong y tế, Dale Investment Holdings (liên quan đến Quadria Capital) đã mua lại 73,15% cổ phần của Tâm Trí Medical; trong khi Warburg Pincus rót vốn vào hệ thống bệnh viện Xuyên Á.
Ở mảng logistics và hạ tầng, PSA Cargo thâu tóm cổ phần tại SOTRANS Group, còn IFC đầu tư 19,2 triệu USD vào VETC – đơn vị cung cấp dịch vụ thu phí không dừng.
Lĩnh vực giáo dục cũng sôi động với thương vụ Galaxy Education huy động khoảng 10 triệu USD từ East Education Ventures cùng các nhà đầu tư khác. Trong khi đó, mảng bán lẻ ghi nhận CDH Investments mua cổ phần thiểu số tại Bách Hóa Xanh.
Ở nhóm tiêu dùng – dịch vụ, OKXE Vietnam thành công gọi vốn 14,5 triệu USD để mở rộng nền tảng thương mại điện tử xe máy điện. Đáng chú ý, Golden Gate đã nâng tỷ lệ sở hữu tại The Coffee House lên gần như tuyệt đối, đạt 99,98%.
Những thương vụ này phản ánh sự quan tâm ngày càng sâu rộng của vốn ngoại vào các lĩnh vực gắn với tiêu dùng, hạ tầng và dịch vụ – những trụ cột đang thúc đẩy tăng trưởng dài hạn tại Việt Nam.
Cấu trúc dòng vốn cho thấy sự dịch chuyển từ các khoản đầu tư giai đoạn sớm sang các cơ hội tăng trưởng bền vững hơn. Điều này phản ánh xu hướng nhà đầu tư ưu tiên các doanh nghiệp trưởng thành, tạo dòng tiền ổn định trong bối cảnh thận trọng toàn cầu.
Nhật Bản hiện là một trong những nguồn vốn lớn nhất với hơn 76 tỉ USD đầu tư tích lũy tại Việt Nam, bên cạnh Hàn Quốc, Singapore và ngày càng nhiều quỹ từ châu Âu, Bắc Mỹ.
DCI đánh giá các lĩnh vực có tiềm năng dài hạn bao gồm sản xuất công nghệ cao (điện tử, thiết bị y tế, dược phẩm) – nơi kinh nghiệm của Nhật Bản có thể phát huy lợi thế, cùng với chăm sóc sức khỏe tư nhân, giáo dục, dịch vụ tài chính phục vụ tầng lớp trung lưu đang mở rộng.
Bên cạnh đó, đầu tư hạ tầng – đặc biệt là trung tâm dữ liệu, giao thông và logistics, được dự báo đem lại suất sinh lời cao thông qua mô hình PPP và nguồn vốn tư nhân; công nghệ và năng lượng tái tạo cũng là lựa chọn bởi phù hợp với xu hướng chuyển đổi số và phát triển bền vững.
Cầu nối chiến lược DCI – SSIAM
Trong bức tranh vốn vào Việt Nam, DCI đã chọn mô hình “cầu nối” qua SSIAM – công ty quản lý quỹ thuộc SSI Securities, hiện đang quản lý hơn 800 triệu USD tài sản (tính đến tháng 4.2025). DCI là cánh tay PE/VC của Daiwa Securities, tập đoàn chứng khoán lớn thứ hai Nhật Bản, với hơn 40 năm kinh nghiệm tại châu Á.
Tại Việt Nam, DCI hiện diện từ 2009 và cùng SSIAM đồng quản lý ba quỹ tăng trưởng liên tiếp. Sự kết hợp này được DCI kỳ vọng mang lại lợi thế kép: nhà đầu tư Nhật có thể tiếp cận cơ hội đã được thẩm định tại chỗ, tham gia đồng thiết kế giao dịch và đảm bảo triển khai theo chuẩn quản trị quốc tế; trong khi doanh nghiệp Việt có thể tiếp cận nguồn vốn dài hạn, cùng kinh nghiệm quản trị và mạng lưới toàn cầu.
Ông Kanemoto nhấn mạnh: “Nếu đi một mình, các doanh nghiệp Nhật sẽ phải đối mặt chi phí cao, rủi ro lớn và tiến độ chậm. Nhưng khi hợp tác thông qua nền tảng DAIWA–SSIAM, các thách thức được chia sẻ, cơ hội được chọn lọc và giá trị được tạo ra bền vững hơn.”
Phân tích của DCI cho thấy trong 5–10 năm tới, Việt Nam được kỳ vọng vẫn giữ vị thế thị trường tăng trưởng nhanh nhất Đông Nam Á, nhờ dân số trẻ, tầng lớp trung lưu mở rộng và kinh tế số bùng nổ.
Tuy nhiên, cần giải quyết các rào cản: nâng quy mô vốn để dẫn dắt những vòng Series B lớn hơn nhằm tăng tính chủ động cho hệ sinh thái nội địa; tạo sự hấp dẫn cho kênh thoái vốn để củng cố niềm tin của thị trường vốn tư nhân; đồng thời cải thiện tuân thủ và minh bạch để đáp ứng chuẩn quốc tế khi IPO hoặc M&A.
Ông Kanemoto kết luận: “Trong bối cảnh thị trường nội địa Nhật Bản ngày càng co hẹp do dân số già hóa, các định chế tài chính buộc phải tìm động lực phát triển mới, Việt Nam mở ra một không gian tăng trưởng dài hạn, nơi vốn và kinh nghiệm Nhật có thể làm cầu nối để cùng phát triển.”
————————————————
Đọc thêm>>
Việt Nam ngược dòng giữa mùa gọi vốn khắc nghiệt
Ngành ngân hàng: Tín dụng tăng cao nhất từ 2012, nhưng NIM xuống thấp kỷ lục
Gen Z định nghĩa lại nghỉ hưu: “làm – nghỉ – làm” theo chu kỳ sáu năm
Vốn FDI giữ nhịp tăng trưởng tích cực trong 8 tháng đầu năm
Dấu ấn dòng vốn ASEAN vào thị trường bất động sản Việt Nam