Link gốc – (Người Đô Thị 17/04/2016)
Cổ phần hóa các DNNN được xem sẽ cung ứng thêm cho thị trường chứng khoán nguồn hàng mới hấp dẫn, tiến trình này đang được thúc đẩy mạnh mẽ từ năm 2014 và có những dấu hiệu tích cực. Chính phủ cũng đang cải thiện các chính sách nhằm tăng tính thanh khoản và hấp dẫn thêm các công ty chào sàn, tăng số lượng các nhà đầu tư tổ chức.
Chia sẻ với giới đầu tư, theo bà Nguyễn Thị Việt Hà, Ủy viên HĐQT HoSE: “Chính phủ thể hiện sự kiên quyết cổ phần hóa các DNNN nhằm giảm tỷ lệ sở hữu, mở cửa cho NĐTNN tham gia thị trường”.
Thêm hàng hóa có thêm cơ hội?
Theo ông Nguyễn Quang Thuân – Tổng giám đốc StoxPlus, khối DNNN được cổ phần hóa đang nắm giữ giá trị tài sản hơn 50 tỉ USD, nếu họ gia nhập thị trường thì kích cỡ sẽ tăng lên rất nhiều. Bên cạnh đó, 1.300 công ty chưa niêm yết cũng là cơ hội cho NĐTNN. Khối ngoại đang nắm giữ khoảng 17% trong các công ty niêm yết nhưng chỉ 3% trong các công ty chưa niêm yết là một tỷ lệ rất thấp, khi cởi bỏ giới hạn này thì cơ hội mở rộng hơn, thị trường có thể hấp thụ thêm hơn 10 tỉ USD.
Theo bà Hà, có khoản 16.000 tài khoản của NĐTNN trong hơn 1,1 triệu tài khoản nhưng họ nắm giữ 20% giá trị thị trường (khoảng 12 tỉ USD) và chủ yếu tại các cổ phiếu đầu ngành. Giá trị giao dịch của NĐTNN chiếm khoảng 10%, tuy nhiên khối này dẫn dắt xu thế, giúp thị trường ngày càng tinh tế hơn, việc đầu tư cũng mang tính tổ chức và chuyên nghiệp hơn. “Họ thể hiện sự năng động nhất trong nhóm VN30 với tỷ trọng giao dịch chiếm 15% trong khi nhóm VNmid 7%”.
Khảo sát của StoxPlus cho thấy, NĐTNN tìm kiếm doanh nghiệp kích cỡ lớn có vốn điều lệ từ 50 triệu USD với doanh thu hơn 200 triệu, mức tăng trưởng và tỷ lệ lợi nhuận từ hai con số và được bán quyền sở hữu tối đa. Họ ưa chuộng những ngành kết nối đến thị trường 90 triệu người tiêu dùng Việt như thực phẩm đồ uống, chăm sóc sức khỏe, dược phẩm… kế đến như dầu khí, viễn thông, bất động sản… Họ quan tâm đến doanh nghiệp
Nới room không phải là tất cảvô
Nghị định 60 mở room cho NĐTNN cùng những chính sách cởi mở hơn sẽ có hiệu lực tháng 9 tới được xem là cú hích cho thị trường nhưng giới đầu tư vẫn băn khoăn: “Nó hợp lý với thực tiễn ra sao chứ không phải những quy định mang tính định danh”. Việc cho phép NĐTNN nắm giữ 65-100% nhưng còn tùy thuộc vào điều kiện ngành nghề.
Cần lộ trình dài để hoàn thiện các cơ sở pháp lý, thương lượng và đàm phán về vấn đề cổ phiếu và điều chỉnh trong thực tế, vì vậy trước mắt chỉ có lợi cho những cuộc M&A và mua bán riêng lẻ số lượng lớn chủ yếu là các quỹ tư nhân. Theo ông Thuân: “Phải chờ xem việc định giá ra sao, thông tin có minh bạch, hàng hóa có chất lượng, lộ trình IPO và tỷ lệ được nắm giữ bao nhiêu”.
Theo bà Hà, nhiều rào cản cho dòng vốn vào Việt Nam như kích cỡ thị trường còn nhỏ với tổng vốn hóa chỉ hơn 50 tỉ USD, bằng 1/6 thị trường Philippines và 1/8 Indonesia. Toàn thị trường chỉ có 3 công ty có doanh thu giao dịch hàng ngày hơn 5 triệu USD, 25 công ty từ 1-5 triệu USD.
Trong khi đó NĐTNN bị hạn chế sở hữu, đặc biệt ở các ngành được ưa chuộng như ngân hàng là 30% và các công ty khác 49%. Những cổ phiếu hàng đầu hầu như đã đạt ngưỡng, hoặc còn nhưng đã được sở hữu bởi các tổ chức trong nước; hoặc cổ phiếu mới còn room thì được định giá quá cao.
Tính thanh khoản thấp chưa được cải thiện, giá trị giao dịch thấp trong khi sản phẩm thiếu sự đa dạng lại thiếu các công cụ hỗ trợ thị trường và phòng ngừa rủi ro như quyền bán khống, hợp đồng tương lai hay hợp đồng kỳ hạn và nhiều công cụ khác làm NĐTNN bối rối. Chính vì vậy theo các nhà đầu tư mở rộng room không phải là tất cả.
Theo ông Koichi Takeuchi, chuyên gia chiến lược đầu tư của Japan Securities Incorporated (JSI), vốn chảy vào Việt Nam còn tùy thuộc vào quy mô của thị trường và quy mô của từng doanh nghiệp, “Thị trường rất phân mảnh, giá trị vốn hóa thấp cho dù room cởi bỏ vẫn là rào cản cho nhà đầu tư”.
Theo bà Yoko Ogimoto, chuyên gia tư vấn cao cấp Viện Nghiên cứu Nomura, với các DNNN nhà đầu tư còn quan tâm đặc biệt tới bộ máy quản trị, tính minh bạch thông tin trước khi lên sàn. Ông Thuân cũng cho rằng quản trị công ty là yếu tố quan trọng trong những công ty ở thị trường cận biên “NĐTNN quyết định không chỉ ở yếu tố tự do chuyển nhượng mà còn việc định giá công ty, chất lượng công ty ra sao, đặc biệt ở các DNNN việc quản trị công là một thách thức lớn”.
Cải thiện theo xu hướng toàn cầu
Ông Koichi cho rằng thời điểm này tốt để đầu tư vào Việt Nam vì đây vẫn là thị trường năng động trong nhóm thị trường cận biên đang vươn lên chuẩn thị trường mới nổi. Ôngdự báo dòng vốn vào Việt Nam theo xu hướng toàn cầu vì thế các công ty trong nước sẽ phải đi theo xu hướng này.
“Vốn hóa thị trường chứng khoán Việt Nam ở mức thấp trong tương quan với GDP, cần thay đổi vị trí của Việt Nam vào danh sách thị trường mới nổi nhằm tạo ra chuẩn mới cho nhiều nhà đầu tư tham gia”.
Theo bà Yoko, với luật định thông thoáng hơn và thị trường sẽ nâng cấp lên chỉ số mới nổi thì Việt Nam đương nhiên thu hút sự quan tâm của dòng vốn. Tuy nhiên, các quỹ hỗ tương hoặc quỹ đầu tư tín thác của Nhật vẫn còn ít quan tâm đến Việt Nam vì họ nhìn vào những chỉ số thị trường, có những động tác rà soát đặt biệt trước khi quyết định đầu tư hay không. “Chứng khoán Việt Nam đã đi qua thời kỳ bong bong, tương lai sẽ phát triển ổn định hơn và dòng vốn vào cũng sẽ theo cách bền vững hơn”, bà nhận định.
Một chuyên gia về quản trị công từ Singapore cho rằng khó khăn trong thu hút vốn của các công ty Việt Nam là bởi phát triển ở thị trường ngách, thiếu nhiều điền kiện để phát triển thành công ty lớn đạt doanh số đủ hấp dẫn nhà đầu tư và khả năng vươn ra thị trường toàn cầu.
Ông cho rằng “các hiệp định tự do thương mại được ký kết sẽ dần giúp thay đổi vị thế thị trường Việt Nam và thu hút sự quan tâm của NĐTNN, Việt Nam theo đó cũng sẽ sớm nâng cấp lên thị trường mới nổi và hấp dẫn dòng vốn, nhưng điều này tính trong trung hạn còn về dài hạn chưa thể nói được gì”.
Cũng theo chuyên gia này, Việt Nam là thị trường cận biên năng động hàng đầu còn lại nên chắc chắn nhà đầu tư nhìn thấy cơ hội và không dễ bỏ thị trường này, tuy nhiên hai yếu tố quan trọng nhất cần phải kiểm soát là vấn đề định giá và quản trị công ty. Ông khuyến cáo: “Trong khi chờ đợi những làm luật và nhà quản lý nỗ lực cải thiện thị trường để đạt chuẩn quốc tế thì chính các công ty phải cải thiện mình trước, nếu không chính họ đánh mất cơ hội tham gia thị trường”.
Các nhà đầu tư còn nhận định các rủi ro về tỷ giá cũng là vấn đề lớn trong quyết định rót vốn vào Việt Nam. Bà Hà thừa nhận tự do giao dịch ngoại hối thật sự là một thách thức lớn của Việt Nam và đang từng bước cải thiện.
Theo bà, để nâng tầm thị trường cần sự kết hợp của nhiều yếu tố, đặc biệt sự cởi mở ở thị trường ngoại hối. “Việc cải thiện các chính sách của Việt Nam cần được nhìn nhận không chỉ muốn thu hút vốn đầu tư, đáp ứng nhu cầu của các nhà đầu tư toàn cầu mà xa hơn là nhắm tới sự phát triển bền vững”.
——————————
Đọc thêm>>
Cơ hội từ cổ phần hóa Sabeco: Nhìn từ thương vụ M&A “thế kỷ”
Bán vốn nhà nước: SCIC tìm cách tiếp cận mới